Το κάστρο της Μονεμβασιάςανάμεσα στα 14 υπό απειλή μνημεία και τόπους πολιτισμικής κληρονομιάς της Ευρώπης για το 2025

Στις 18 Μαρτίου 2025 ανακοινώνονται  από τη Europa Nostra τα 7 Μνημεία που βρίσκονται σε κίνδυνο για το 2025

Το Δίκτυο «ΠΕΡΡΑΙΒΙΑ» συμμετέχει στην πανευρωπαϊκή εκστρατεία για την διάσωση και προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Χάγη / Βρυξέλλες / Λουξεμβούργο, 30 Ιανουαρίου 2025

Η EuropaNostra, το κορυφαίο ευρωπαϊκό δίκτυο της κοινωνίας των πολιτών για την πολιτιστική κληρονομιά, και το Ινστιτούτο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕIB) ανακοίνωσαν σήμερα τα 14 μνημεία και τόπους πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ευρώπη που προκρίθηκαν για τη φετινή έκδοση του προγράμματος «7 MostEndangered». Από την έναρξή του το 2013, το πρόγραμμα έχει καθιερωθεί ως μια κορυφαία πρωτοβουλία της κοινωνίας των πολιτών αφιερωμένη στη διαφύλαξη της απειλούμενης Ευρωπαϊκής κληρονομιάς, ενεργώντας ως συνήγορος και καταλύτης για τη συγκέντρωση της απαραίτητης δημόσιας και ιδιωτικής υποστήριξης, συμπεριλαμβανομένης της χρηματοδότησης.

 

Αυτάείναι τα14 υπό απειλή μνημεία και τόποι πολιτισμικής κληρονομιάς της Ευρώπης για το 2025:

 

Τα προαναφερθέντα επαπειλούμενα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς επιλέχθηκαν από διεθνή Συμβουλευτική Επιτροπή, η οποία αποτελείται από εμπειρογνώμονες σε θέματα ιστορίας, αρχαιολογίας, αρχιτεκτονικής, συντήρησης, ανάλυσης έργων και οικονομικών. Οι υποψηφιότητες για το πρόγραμμα 7 MostEndangered 2024 υποβλήθηκαν από οργανώσεις μέλη, συνεργαζόμενες οργανώσεις ή μεμονωμένα μέλη της EuropaNostra, καθώς και από μέλη της EuropeanHeritageAlliance.

 

Η επιλογή έγινε με βάση την υψηλή πολιτιστική σημασία καθενός από τα μνημεία, καθώς και τον σοβαρό κίνδυνο που αντιμετωπίζουν σήμερα. Ο βαθμός εμπλοκής των τοπικών κοινοτήτων και η δέσμευση των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων για τη διάσωση αυτών των χώρων, θεωρήθηκαν ως κρίσιμοι παράγοντες στην αξιολόγησή τους. Επίσης, ένα άλλο κριτήριο επιλογής ήταν η δυνατότητα αυτών των τόπων να λειτουργήσουν ως καταλύτης για βιώσιμη κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη.

 

Ο Εκτελεστικός Πρόεδρος της EuropaNostra, καθηγητής Δρ. HermannParzinger, δήλωσε: «Τα επιλεγμένα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς απειλούνται από κατεδάφιση, στρεβλή ανάπτυξη, έλλειψη χρηματοδότησης ή εγκατάλειψη. Υποστηρίζουμε σθεναρά τους ακτιβιστές και τις κοινότητες που έχουν δεσμευτεί πλήρως για τη διάσωση αυτών των χώρων. Είναι κοινή μας ευθύνη να διατηρήσουμε και να αναδείξουμε τους θησαυρούς της Ευρώπης. Η κληρονομιά μας είναι καθοριστική για την οικοδόμηση ενός πιο ειρηνικού, συνεκτικού και βιώσιμου μέλλοντος».

 

 

Η Επικεφαλής και ΔιευθύντριατουΙνστιτούτουτης Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων,ShivaDustdar, δήλωσε: «Η ευρωπαϊκή ταυτότητα, η ελκυστικότητα και η οικονομική ανάπτυξη είναι βαθιά ριζωμένες στην πολιτιστική μας κληρονομιά. Αυτός ο κατάλογος υποψηφίων χρησιμεύει ως υπενθύμιση της ευθραυστότητάς της και του πόσο συχνά τη θεωρούμε δεδομένη. Μέσω της συνεχιζόμενης συνεργασίας μας με την EuropaNostra, το Ινστιτούτο ενισχύει τις προσπάθειες των τοπικών κοινοτήτων σε ολόκληρη την Ευρώπη. Οι κοινότητες αυτές αναγνωρίζουν ότι η διατήρηση των χώρων πολιτιστικής κληρονομιάς μπορεί να τις βοηθήσει να αντιμετωπίσουν άλλες πιεστικές προκλήσεις. Ανυπομονούμε να δούμε αυτούς τους χώρους να αποκαθίστανται και να προστατεύονται για τις μελλοντικές γενιές».

 

Η τελική λίστα των 7 πιο απειλούμενων μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ευρώπη για το 2025 θα ανακοινωθεί τον Μάρτιος/Απρίλιο.

 

 

Κάστρο της Μονεμβασιάς, Ελλάδα

 

Το Κάστρο της Μονεμβασιάς είναι χτισμένο σε έναν ογκώδη ασβεστολιθικό βράχο με απόκρημνες πλαγιές, που εξέχει από τη νοτιοανατολική ακτή της Πελοποννήσου, στην Ελλάδα. Ο βράχος συνδέεται με την ηπειρωτική χώρα με έναν ισθμό και μια γέφυρα. Αυτή η μοναδική διαμόρφωση σχηματίζει ένα διπλό λιμάνι που στήριξε την ευημερία της Μονεμβασιάς από τη μεσαιωνική έως τη σύγχρονη περίοδο.

 

Η Άνω Πόλη, που αναπτύσσεται σε ένα επίπεδο πλάτωμα στην κορυφή του βράχου, ήταν οχυρωμένη και κατοικήθηκε μέχρι το 1690. Στις μέρες μας διατηρούνται καλά οι οχυρώσεις και λίγα μόνο μνημεία, συμπεριλαμβανομένης μιας εκκλησίας του 12ου αιώνα, ενός συγκροτήματος πύλης, δύο ιδιωτικών κατοικιών και αρκετών δεξαμενών. Υπάρχουν επίσης ερείπια σπιτιών και ένα δίκτυο ιστορικών μονοπατιών. Η Κάτω Πόλη αναπτύχθηκε σε μια λωρίδα γης στα ριζά του βράχου και προστατεύεται επίσης από οχύρωση. Χάρη στα βυζαντινά έως σύγχρονα μνημεία της, η Μονεμβασιά προσελκύει επισκέπτες από όλο τον κόσμο, ενώ η μοναδικότητα του τόπου έχει αποτελέσει έμπνευση για πολλούς καλλιτέχνες.

 

Από τη δεκαετία του 1960, ο ιστορικός οικισμός του Κάστρου, καθώς και ο ισθμός και η γέφυρα προστατεύονται από διάφορες διατάξεις που αποσκοπούν στη διατήρηση των ιστορικών δομών, τη διαφύλαξη του αρχικού ύφους του οικισμού και το σεβασμό των αρχιτεκτονικών κανόνων του Κάστρου της Μονεμβασιάς.

 

Κατά τη δεκαετία του 1970 η Μονεμβασιά άρχισε να γίνεται τουριστικός προορισμός και ενώ μέχρι τότε το προσωπικό ενδιαφέρον και η ατομική φροντίδα εξασφάλιζαν την προστασία του οικισμού, η σημαντική αύξηση του τουριστικού ενδιαφέροντος και η επέκταση του επενδυτικού και επιχειρηματικού ενδιαφέροντος έχει φτάσει στο σημείο να θέτει σε απόλυτο κίνδυνο τον αυθεντικό χαρακτήρα του ιστορικού συνόλου. Τα περισσότερα από τα λιγοστά καταστήματα της Κάτω Πόλης μετατρέπονται σε κέντρα εστίασης και αναψυχής, ενώ πολυάριθμα σπίτια μετατρέπονται σε καταλύματα.

 

Η κύρια απειλή για τη Μονεμβασιά βρίσκεται σήμερα σε ένα σχέδιο για τελεφερίκ που προωθείται από το Υπουργείο Πολιτισμού και τη δημοτική αρχή. Σύμφωνα με την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, η οποία πρότεινε το Κάστρο της Μονεμβασιάς για ένταξη στο πρόγραμμα των 7 πιο απειλούμενων μνημείων για το 2025 (7 MostEndangered 2025), το σχέδιο τελεφερίκ προφανώς συνιστά απειλή υποτίμησης της περιβαλλοντικής και πολιτιστικής αξίας του συνολικού χώρου, υποβάθμισης της εμπειρίας των επισκεπτών, και διάρρηξης της ενότητας του τοπίου. Η διαθέσιμη «Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων» στερείται σαφήνειας και λεπτομέρειας σχετικά με τις επιπτώσεις του έργου στην πανίδα και τη χλωρίδα, στην ηχορύπανση και την κυκλοφοριακή συμφόρηση. Συνολικά, το έργο φαίνεται να εμπνέεται περισσότερο από κερδοσκοπικά ενδιαφέροντα παρά από ζητήματα προσβασιμότητας, παρότι εντάσσεται σε πρόγραμμα που αφορά την προσβασιμότητα του χώρου από άτομα με αναπηρία.

 

Η απειλή που συνιστά το έργο του τελεφερίκ έχει εγείρει σοβαρές ανησυχίες και έχει προσελκύσει δημόσιες δηλώσεις και δελτία τύπου από μια σειρά φορέων, όπως το ICOMOS, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων και η Monumenta. Πολυάριθμοι φορείς και άτομα έχουν αναλάβει ή σχεδιάζουν να αναλάβουν μια σειρά από δράσεις για να μπορέσει η τοπική κοινότητα της Μονεμβασιάς, ο δήμος, το ελληνικό κράτος και το διεθνές κοινό να αναγνωρίσουν την απειλή που θέτει το έργο του τελεφερίκ τόσο για το περιβάλλον όσο και για την πολιτιστική κληρονομιά του Κάστρου της Μονεμβασιάς.

 

Η Ελληνική Εταιρεία Πολιτισμού και Αθλητισμού προτείνει να αντικατασταθεί το σχέδιο για τελεφερίκ με σχέδιο για ανελκυστήρα επιβατών. Ένας βιομηχανικός ανελκυστήρας κατασκευάστηκε στη Μονεμβασιά πριν από μια δεκαετία για να διευκολύνει τα έργα αποκατάστασης της Άνω Πόλης. Μια φιλική προς τους επιβάτες εκδοχή του ανελκυστήρα θα προωθούσε την επιθυμητή βελτίωση της προσβασιμότητας της Άνω Πόλης. Αυτό το έργο θα πρέπει να συνδυαστεί με μελέτες και συνεννόηση με τον τοπικό πληθυσμό, με μεγαλύτερη στήριξη στο Σχέδιο Διαχείρισης του Κάστρου της Μονεμβασιάς, με καταγραφή των προτεραιοτήτων αλλά και των αντιπαραθέσεων, με συγκρότηση εκ των προτέρων λεπτομερών μελετών για τις περιβαλλοντικές και πολιτιστικές επιπτώσεις, και με προώθηση ενός ευρύτερου διαλόγου για την προσβασιμότητα των χώρων πολιτιστικής και περιβαλλοντικής σημασίας με τους φορείς χάραξης πολιτικής στην Ελλάδα.

 

Η Συμβουλευτική Επιτροπή του Προγράμματος 7 MostEndangered αποφάσισε να συμπεριλάβει το Κάστρο της Μονεμβασιάς στο Πρόγραμμα 7 MostEndangered 2025 «όχι μόνο επειδή αναγνωρίζει το σαφές πρόβλημα και τον επείγοντα χαρακτήρα των άμεσων δράσεων που πρέπει να αναληφθούν, αλλά και επειδή αξιοποιεί αυτή την ευκαιρία προκειμένου να διερευνήσει και να αναδείξει νέες, πιο κατάλληλες και βιώσιμες προτάσεις με ευρύτερη απήχηση διεθνώς».

 

 

ΕΠΑΦΕΣΤΥΠΟΥ

 

Europa Nostra

Joana Pinheiro

Communications Coordinator

E. jp@europanostra.org, M. +31 6 34 36 59 85

Antigoni Michael

7 Most Endangered Programme Manager

E. am@europanostra.org; T. +32 2 894 74 99

 

European Investment Bank Institute

Sabine Parisse

Media Officer

E. s.parisse@eib.org; M. +352621459159

 

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού

Κατερίνα Στεμπίλη

Τηλ: 210 3225245, εσωτ. 2

E.sepi@ellinikietairia.gr

 

 

 ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

 

Για κάθε υποψηφιότητα στα 14 Υπό Απειλή:

Πληροφορίες και σχόλια των ειδικών

Φωτογραφίες και e-banners

Video

 

Δελτίο Τύπου σε περισσότερες γλώσσες

 

www.7mostendangered.eu

www.europanostra.org

 

http://institute.eib.org

 

 

ΕπιπλέονΠληροφορίες

 

 

Πρόγραμμα «7 Υπό Απειλή»

 

Το πρόγραμμα «7 Υπό Απειλή»αποτελεί μέρος μιας εκστρατείας της κοινωνίας των πολιτών για τη διάσωση της απειλούμενης κληρονομιάς της Ευρώπης. Ευαισθητοποιεί, προετοιμάζει ανεξάρτητες αξιολογήσεις και διαμορφώνει προτάσεις για δράση. Παρέχει επίσης επιχορήγηση ύψους 10.000 ευρώ για κάθε μνημείο/περιοχή που συμπεριλήφθηκε στα επτά, για να βοηθήσει στην υλοποίηση μιας συμφωνημένης δραστηριότητας που θα συμβάλει στη διάσωση της απειλούμενης περιοχής.

 

Το καινοτόμο αυτό πρόγραμμα, που ξεκίνησε το 2013, διευθύνεται από την EuropaNostra σε συνεργασία με το EuropeanInvestmentBankInstitute. Λαμβάνει επίσης την υποστήριξη του προγράμματος “CreativeEurope” της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

 

Με αφορμή τη 10η επέτειο του προγράμματος “7 MostEndangered” το 2023, η EIBκυκλοφόρησε το φυλλάδιο ‘SavingthePast – ShapingtheFuture’ (Σώζοντας το παρελθόν – Διαμορφώνοντας το μέλλον), το οποίο αναδεικνύει ιστορίες επιτυχίας και τη σημασία των συμπράξεων και της εμπλοκής της κοινότητας. Το φυλλάδιο, που δημιουργήθηκε σε στενή συνεργασία με την EuropaNostra, μπορεί να διαβαστεί σε έξι γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά, ισπανικά και πολωνικά).

 

Από την έναρξη του προγράμματος, έχουν επιλεγεί 63 απειλούμενα μνημεία και χώροι πολιτιστικής κληρονομιάς από 31 χώρες της Ευρώπης. Επιπλέον, το 2016, η λιμνοθάλασσα της Βενετίας στην Ιταλία (VeniceLagooninItaly) ανακηρύχθηκε ως το πιο απειλούμενο μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ευρώπη, ενώ το 2022, το Διοικητικό Συμβούλιο της EuropaNostra ανακήρυξε την πλούσια και ποικιλόμορφη κληρονομιά της Ουκρανίας ως το πιο απειλούμενο μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς σε ολόκληρη την Ευρώπη.

 

 

EuropaNostra

 

Η EuropaNostraείναι η Ευρωπαϊκή φωνή της κοινωνίας των πολιτών που έχει δεσμευτεί για τη διαφύλαξη και την προώθηση της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς. Είναι μια Πανευρωπαϊκή ομοσπονδία ΜΚΟ πολιτιστικής κληρονομιάς, που υποστηρίζεται από ένα ευρύ δίκτυο δημόσιων φορέων, ιδιωτικών εταιρειών και ιδιωτών, που καλύπτει περισσότερες από 40 χώρες. Ιδρύθηκε το 1963 και το 2023 γιόρτασε τα 60 χρόνια λειτουργίας της.

 

Η EuropaNostra πραγματοποιεί εκστρατείες για τη διάσωση των απειλούμενων μνημείων, τοποθεσιών και τοπίων της Ευρώπης, ιδίως μέσω του 7 MostEndangeredProgramme. Γιορτάζειτην αριστεία μέσωτωνEuropean Heritage Awards / Europa Nostra Awards. Ακόμη, ηEuropaNostra συμβάλλει ενεργά στον καθορισμό και την εφαρμογή Ευρωπαϊκών στρατηγικών και πολιτικών που σχετίζονται με την κληρονομιά, μέσω ενός συμμετοχικού διαλόγου με τα Ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και του συντονισμού της EuropeanHeritageAlliance.

 

Η Europa Nostra ήταν επικεφαλής της ευρωπαϊκής κοινοπραξίας που επιλέχθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη διαχείριση του πιλοτικού έργου European Heritage Hub (2023-2025). Επίσης, βρίσκεται μεταξύ των επίσημων εταίρων της πρωτοβουλίας NewEuropeanBauhaus που αναπτύχθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ενώ είναιμέλος του ClimateHeritageNetworkγια την Ευρώπη.

 

 

Ινστιτούτο Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων

 

Το Ινστιτούτο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (EIB) ιδρύθηκε στο πλαίσιο του Ομίλου EIB (Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων) για να προωθήσει και να υποστηρίξει κοινωνικές, πολιτιστικές και ακαδημαϊκές πρωτοβουλίες με τους Ευρωπαϊκούς ενδιαφερόμενους φορείς και το ευρύτερο κοινό. Αποτελεί βασικό πυλώνα της πολιτικής του Ομίλου EIB για την ενεργή συνεργασία με τις κοινότητες και τους πολίτες.

 

 

CreativeEurope

 

ΗCreativeEurope / «Δημιουργική Ευρώπη» είναι το πρόγραμμα της ΕΕ που υποστηρίζει τους πολιτιστικούς και δημιουργικούς τομείς, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να αυξήσουν τη συμβολή τους στην κοινωνία, την οικονομία και το περιβάλλον διαβίωσης της Ευρώπης. Με προϋπολογισμό 2,4 δισεκατομμυρίων ευρώ για το 2021-2027, υποστηρίζει οργανώσεις στους τομείς της πολιτιστικής κληρονομιάς, των παραστατικών τεχνών, των καλών τεχνών, των διεπιστημονικών τεχνών, των εκδόσεων, του κινηματογράφου, της τηλεόρασης, της μουσικής και των βιντεοπαιχνιδιών, καθώς και δεκάδες χιλιάδες καλλιτέχνες, επαγγελματίες από τον χώρο του του πολιτισμού και του οπτικοακουστικού τομέα.